A2-C: Wat is Poldernederlands?

Poldernederlands

Poldernederlands is de term die de sociolinguïst dr. Jan Stroop (geboren in 1938) bedacht heeft om het verschijnsel aan te duiden dat de ABN-tweeklanken /ei/, /ui/ en /ou/ met een meer open mond (lagere kaakstand) worden uitgesproken en zo gaan neigen naar /aai/, /ou/ en /aau/. Zo klinkt Blijf bij mij, gezongen door Ruth Jacott, als "Blaaif baai maai", en spreekt Marco Borsato in het liedje Rood van "blaauw", "jaau" en "haau".

Volgens Stroop doet het verschijnsel zich vrijwel overal in Nederland voor en zijn het vooral hoog opgeleide jonge vrouwen die dit gedrag vertonen. Het gaat, zo meent hij, om het onbewust loslaten van de beschaafde uitspraaknorm.

Stroop heeft de sterke indruk dat de uitspraakverandering zich vooral voordoet bij 'jonge vrouwen die succesvol zijn in de creatieve en artistieke sector'. Stroop ziet dit als resultaat van de vrouwenemancipatie, waardoor vrouwen niet langer genoodzaakt zijn aan te sluiten bij de uitspraakvarianten met de hoogste burgerlijke status.

Stroop voorspelt dat het Poldernederlands het nieuwe Standaardnederlands wordt. Immers, de meeste kinderen nemen tijdens het proces van taalverwerving voornamelijk de uitspraak van hun moeder over. Als moeders anders spreken, heeft dat zijn weerslag op de uitspraak van de generatie die zij opvoeden. Een belangrijke rol in dit proces spelen ook crèches, die voor het grootste geleid worden door vrouwen, en het basisonderwijs waarin het aandeel vrouwelijke leerkrachten sterk is toegenomen.

Critici wijzen erop dat het verschijnsel van de lager aangezette diftong op zichzelf niet nieuw is. De verlaging van de diftongen in de Hollandse dialecten is reeds sinds de zestiende eeuw gaande, zowel in het Nederlands als in de andere West-Germaanse talen. Stroop wijst ter illustratie op de diftongen in het Duitse Wein en het Engelse wine, die tegenwoordig ook lager worden uitgesproken dan eeuwen geleden ('Eigenlijk is het gek dat het ABN die [verlaagde uitspraak] niet heeft'). Daarnaast wijst Stroop op de articulatorische gemakken van de lage diftong aai ten opzichte van ei.  In het ABN kon de verlaging van de tweeklanken pas na de jaren '60 doorzetten, in de periode waarin de samenleving op vele terreinen oude normen losliet of er zelfs tegen rebelleerde.

Literatuur:
Jan Stroop, Poldernederlands. Waardoor het ABN verdwijnt, Bert Bakker, Amsterdam (1998). Jan Stroop, Hun hebben de taal verkwanseld, Athenaeum - Polak & Van Gennep, Amsterdam (2010).


Bron: Wikipedia