Znáte členy podstatných jmen (de/het)?
Víte, zda je de/het hout nebo de/het tennis?
Pár tipů k prostudování Vám tuto problematiku značně ulehčí...




 

DE/ HET: ALGEMENE REGELS

Hoe weet je of een woord een de-woord of een het-woord is?

Het Nederlands heeft twee bepaalde lidwoorden: het voor onzijdige woorden en de voor mannelijke en vrouwelijke woorden. Wie het Nederlands als moedertaal heeft, weet meestal vanzelf of een woord de of het krijgt. Maar voor buitenlanders die het Nederlands leren, is het voor het grootste deel een kwestie van uit het hoofd leren. Er zijn namelijk geen regels voor. Gelukkig is er wel enig houvast, hoewel er steeds uitzonderingen zijn.

De volgende categorieën woorden zijn over het algemeen het-woorden:

• verkleinwoorden: bloempje, jongetje, vaasje;
• namen van talen: Nederlands, Swahili;
• namen van landen en plaatsen: het tolerante Nederland, het Duitsland van na de oorlog, het statige Den Haag;
• namen van metalen: ijzer, kwik;
• namen van windrichtingen: noorden, zuidwesten;
• namen van sporten en spellen: tennis, scrabble, yahtzee;
• woorden met twee lettergrepen die beginnen met be-, ge-, ver- en ont-: belang, geweer, verstand en ontzet;
• woorden die eindigen op -isme, -ment, -sel en -um: communisme, instrument, kapsel en museum;
  maar: de óf het deksel, de recruitment en de overemployment.

(Let op: dit geldt voor het enkelvoud. In het meervoud krijgen alle zelfstandige naamwoorden het lidwoord de.)

De volgende woorden zijn over het algemeen de-woorden:

• woorden voor vruchten, bomen en planten: appel, eik, varen, fuchsia;
• namen van rivieren en bergen: Waal, Mount Everest;
• namen van cijfers en letters: vier, x, tussen-n;
• de meeste woorden die personen aanduiden: ober, boer, boerin;
  maar let op: het Kamerlid en het afdelingshoofd.

Verder zijn woorden met de volgende uitgangen meestal de-woorden:

• -heid, -nis: waarheid, kennis;
• -de, -te: liefde, diepte;
  maar verzameltermen met ge- ervoor zijn onzijdig: het gebergte;
• -ij, -erij, -arij, -enij, -ernij: voogdij, bakkerij, rijmelarij, woestenij, razernij;
  maar: het schilderij;
• -ing, -st (achter een werkwoordstam): wandeling, winst, dienst;
• -ie, -tie, -sie, -logie, -sofie, -agogie: familie, politie, visie, biologie, filosofie, demagogie;
• -iek, -ica: muziek, logica;
  maar onzijdig zijn: het antiek, het elastiek en het publiek;
  zowel de als het is mogelijk bij: diptiek, koliek, mozaïek, portiek, reliek, triptiek;
• -theek, -teit, -iteit: bibliotheek, puberteit, stabiliteit;
• -tuur, -suur: natuur, censuur;
  maar: het avontuur, het barbituur, het fournituur, het postuur en de óf het montuur;
• -ade, -ide, -ode, -ude: tirade, planetoïde, periode, attitude;
  maar: niet-telbare stofnamen op -ide zijn onzijdig (bijvoorbeeld chloride en bromide)
• -ine, -se, -age: discipline, analyse, bagage;
  maar: het percentage, het promillage en de óf het bosschage, corsage, personage, vitrage en voltage;
• -sis, -tis, -xis: crisis, bronchitis, syntaxis;
  maar: het chassis.

Tot slot zijn er veel woorden die zowel de als het kunnen krijgen – soms met en soms zonder betekenisverschil; een aantal hiervan worden op onze website besproken: aas, cluster, deksel, doolhof, eigendom, fret, idee, intermediair, lpg, medicijn, pond, risico, scala, woorden op -schap, soort, spits en weblog.

Zie ook de Algemene Nederlandse Spraakkunst over het-woorden, de-woorden en woorden die zowel de als het kunnen krijgen.



Mnoho dalších užitečných rad a tipů najdete na stránkách Onze Taal: www.onzetaal.nl